SCREENEN?
WIJ NEMEN 
GEZONDHEID SERIEUS!

Vlaamse overheid start sensibiliseringscampagne 
rond screening en zelftesten

02/09/2019

Steeds meer bedrijven en organisaties in Vlaanderen bieden screeningsonderzoeken aan om bepaalde gezondheidsrisco’s of ziekten, zoals een te hoge cholesterol of bepaalde vormen van kanker, op te sporen nog voor er klachten zijn. Zo’n screening lijkt een goed idee, want tijdig opsporen van risico's of ziekten kan doorgaans erger voorkomen en de kans op genezing verhogen. Maar niet elk screeningsonderzoek is per definitie zinvol of kwalitatief. Screenen heeft voordelen, maar meestal ook nadelen. Onder het motto “Screenen? Wij nemen gezondheid serieus!” start de Vlaamse overheid vanaf 2 september een sensibiliseringscampagne rond screenings en zelftesten.

Steeds meer screening en zelftesten in Vlaanderen

De mogelijkheden op vlak van screening nemen duidelijk toe. Er is een groeiend aanbod van zelftesten en screeningsonderzoeken. Het is een internationale trend die ook in Vlaanderen zichtbaar is. Enerzijds is er groot aanbod aan producten, toestellen en apps op de smartphone waarmee je zelf bepaalde risico’s kunt testen, bijvoorbeeld DNA-testpakketten of apps voor hartrisico’s of huidafwijkingen. Anderzijds bieden bedrijven, organisaties, zorginstellingen en soms lokale overheden screenings aan voor hun werknemers, bezoekers, bewoners etc.  

Joris Moonens, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid: “Met deze campagne willen we mensen vragen om goed na te denken voor ze zo’n zelftest doen of aan een screening deelnemen. De kwaliteit van de test of screening is erg belangrijk, anders kunnen er meer nadelen zijn dan voordelen. Soms heeft het zelfs geen meerwaarde om in te gaan op een dergelijk aanbod. Op de website van de campagne www.bevolkingsonderzoek.be sommen we aandachtspunten op waar je het best op let. Hoe betrouwbaar is de test? Welke opvolging is er na de test of screening? Wat kan het resultaat mij leren?  Wat doe ik met een afwijkend resultaat?”

Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: “Deze campagne wil mensen sensibiliseren om kritisch met het aanbod aan screenings en zelftests om te gaan. Het is goed om zich ervan bewust te zijn dat niet elke screening of test even betrouwbaar is en dat ze zich bijvoorbeeld onderscheiden van de bevolkingsonderzoeken van de Vlaamse overheid, die op hun kwaliteit en efficiëntie zijn getest.” 

Voor- en nadelen

Screenen, het tijdig opsporen van een gezondheidsrisico of ziekte terwijl er nog geen duidelijke symptomen of klachten zijn, heeft zowel voor- als nadelen. Dat komt omdat geen enkele test 100% betrouwbaar is.

Belangrijkste voordelen:

  • Het op tijd opsporen van een ziekte verhoogt meestal de kans op genezing of beperkt de impact van de ziekte.
  • Bepaalde risicofactoren tijdig opsporen kan erger voorkomen.
  • De resultaten kunnen mensen geruststellen of ze ertoe aanzetten om gezonder te gaan leven.

Belangrijkste nadelen:

  • Een vals-positief of vals-negatief resultaat: vals-positief leidt tot onnodige ongerustheid, overdiagnose en overbehandeling. Vals-negatief leidt tot valse geruststelling en mogelijk miskennen van klinisch vaststelbare symptomen.
  • Sommige screenings zijn oncomfortabel of houden zelfs risico’s in voor de gezondheid, bijvoorbeeld door blootstelling aan röntgenstraling. 
Kwaliteit is belangrijk bij elk screeningsonderzoek

“Zeker bij een screening van een hele doelgroep moeten de voordelen duidelijk opwegen tegen de nadelen, moet het nut bewezen zijn en moet de kwaliteit gegarandeerd zijn. Daarom moet iedereen die in Vlaanderen een doelgroep wil screenen hiervoor toestemming krijgen van de Vlaamse minister van Volksgezondheid. Dergelijke screeningsonderzoeken worden dan geëvalueerd op basis van een vaste set aan criteria”, zegt Prof. Bettina Blaumeiser, voorzitter van de werkgroep Bevolkingsonderzoek, een groep van deskundigen die de Vlaamse Overheid adviseert rond screeningsonderzoeken en bevolkingsonderzoek. 

“De criteria zijn vastgesteld door de Vlaamse Regering en gebaseerd op de criteria voor screening van de Wereldgezondheidsorganisatie. Als je twijfels of vragen hebt over een screeningonderzoek, zelftest of een bevolkingsonderzoek, raden wij je aan om te overleggen met je arts”, besluit Prof. Blaumeiser.

Bevolkingsonderzoeken georganiseerd door de Vlaamse overheid

Vandaag biedt de Vlaamse overheid zelf bevolkingsonderzoeken aan naar borstkanker, naar baarmoederhalskanker, naar dikkedarmkanker en naar 15 aangeboren aandoeningen (www.bevolkingsonderzoek.be). De Vlaamse overheid doet ook screeningsonderzoeken bij kinderen van 0 tot 3 jaar, uitgevoerd in de consultatiebureaus van Kind en Gezin, zoals de neonatale gehoorscreening en de periodieke screeningsonderzoeken bij schoolgaande kinderen en jongeren, uitgevoerd door de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB). 

Prof. Bettina Blaumeiser: “Bij de screeningsonderzoeken die de Vlaamse overheid organiseert zijn de voordelen nauwgezet afgewogen tegenover de nadelen en wordt de kwaliteit van de testen en de opvolging na de testen zorgvuldig bewaakt. Ook de keuze wie er juist wordt uitgenodigd voor deze testen, is  telkens gebaseerd op wetenschappelijke inzichten.”

Campagnekanalen en -materialen

De campagne start op 2 september en duurt een maand. Behalve via folders en affiches zal de campagne gedurende die periode ook uitgedragen worden via een tv-spot op de nationale zenders, bussen van De Lijn, social media en advertenties online en in printmedia. 

Meer informatie vindt u op www.bevolkingsonderzoek.be

Perscontact
Joris Moonens, woordvoerder Agentschap Zorg en Gezondheid
T 02 553 32 12, joris.moonens@zorg-en-gezondheid.be 

Prof. Bettina Blaumeiser, voorzitter van de WG bevolkingsonderzoek